Bedrogen door je brein: wat is de Pinna-Brelstaff-illusie?

Een tekening beweegt niet. Dat weten we allemaal. En toch … bekijk deze prent eens en richt je blik op de zwarte stip in het midden. Beweeg nu je hoofd er dichter naartoe en dan ervan weg. Bij de eerste beweging lijken de cirkels te draaien in de ene richting, bij de tweede gaan ze de tegenovergestelde richting uit. 

Vertraagde visie

Voor deze zogenoemde Pinna-Brelstaff-illusie — waarbij we beweging zien die er niet is — werd onlangs een verklaring gevonden. Chinese neurowetenschappers ontdekten die tijdens een experiment met makaken. Het visueel systeem van die apen lijkt erg op dat van mensen. 

De onderzoekers implementeerden elektroden in het brein van de makaken. Die toonden dat de illusie met vertraging verwerkt werd: de neuronen die de globale beweging waarnemen (alle lijnen die bewegen) reageerden 15 milliseconden sneller dan de neuronen die de lokale beweging waarnemen (en detecteren dat de cirkels eigenlijk stilstaan).

Echt of niet echt?

De extra verwerkingstijd die de hersenen van de makaken — en hoogstwaarschijnlijk dus ook onze hersenen — nodig hebben, toont hoe moeilijk het brein het soms vindt om perceptie en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden. Hoewel de draaibeweging er niet is, krijgt het brein wel alle signalen daarvoor. Daarom bepaalt het dat we een globaal bewegend beeld zien.

Efficiënter zien

Iets zien wat er niet is, lijkt niet echt slim. Toch is het goed dat ons brein soms een kortere route neemt. Door snel te ​‘raden’ wat we zien, kunnen we er sneller en efficiënter op reageren. Omdat onze wereld en haar fysieke regels niet veranderen, doet ons brein dat trouwens in de meeste gevallen juist. Alleen als er optische illusies in het spel zijn, verandert dat dus …