Miljoenen jaren lang hadden we een wereld zonder vuur. Niet eens een klein vlammetje. Het was vele, vele vele jaren wachten voordat er … tja, vlam in de pijp kwam. En toen werd de aarde de enige planeet waarop vuur mogelijk was. Op Mercurius, Jupiter, of zelfs op Venus — de heetste planeet ooit met z’n vulkanen vol magma — is er nog altijd geen sprake van vuur.
De Grote Oxidatie
Hoe kan het dat het vuur zo lang op zich liet wachten? Dat komt omdat er drie dingen voor nodig zijn: warmte, brandstof en zuurstof. Tijdens de allereerste levensfase van onze planeet zat er niet voldoende zuurstof in onze atmosfeer. De lucht was toen gevuld met methaan, een gas dat door bacteriën werd geproduceerd.
Toen gebeurde de ‘Grote Oxidatie’, een periode waarin bacteriën energie begonnen te produceren uit zonlicht. Dit proces deed zuurstof vrijkomen en dat werd opgenomen in de atmosfeer. Al was dat nog niet voldoende om een vuur mee aan te wakkeren. Bovendien maakte de vrijgekomen zuurstof het methaan in de lucht onstabiel en deed het de broeikaswerking instorten. De ‘Grote Oxidatie’ wordt daarom trouwens ook wel de ‘Zuurstof-Catastrofe’ genoemd, omdat de instabiliteit leidde tot een wereldwijde ijstijd. Bibberend koud én nog steeds vuurloos.
Eerste bewijs van vuur
Zo’n 470 miljoen jaar geleden was het moment dan eindelijk daar. Niet alleen de bacteriën wekten toen zuurstof op, maar ook de eerste planten op het land begonnen zuurstof te produceren. Eindelijk was de concentratie van zuurstof in de atmosfeer hoog genoeg om een vuurtje te ontsteken.
Het eerste bewijs van vuur komt uit een periode zo’n 420 miljoen jaar geleden. In rotsen uit die tijd vonden wetenschappers de fossielen van een kleine plant mét brandwonden. Ook resten van steenkool en roet wijzen op de aanwezigheid van vuur in die periode. De zuurstofniveaus in de lucht bleven echter nog een hele tijd schommelen. Pas zo’n 383 miljoen jaar geleden waren de omstandigheden stabiel genoeg om ook grote vuren, zoals bosbranden, op te wekken. Sindsdien is het vuur op onze planeet niet meer gedoofd. Het brandt altijd wel ergens.
Het belang van vuur
Vuur heeft sinds zijn ontstaan onze atmosfeer beïnvloed en onze aarde verder gevormd. Het speelt een cruciale rol in het onderhouden van gezonde ecosystemen, zoals het in stand houden van de graslanden, bossen en savannes door de afbraak van dood organisch materiaal. Steeds meer wetenschappers zijn ervan overtuigd dat vuur essentieel is voor de biodiversiteit op aarde, omdat het bijdraagt tot het juiste zuurstofniveau in de atmosfeer, tot een peil dat nodig is voor het voortbestaan van al het leven.
Zonder de vurige kracht zou onze planeet er helemaal anders hebben uitgezien en zou het menselijk leven erop misschien wel onmogelijk zijn geweest.
Bronnen:
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht