Wat is groepsimmuniteit... En werkt het?

Eenvoudig uitgelegd betekent ​‘groepsimmuniteit’ dat een grote groep mensen weerstand opbouwt tegen een virus. Zo krijgt het virus het een flink pak lastiger om zich verder te verspreiden. Elke persoon met immuniteit werpt als het ware een dam op tegen het virus.

Hoe bouw je immuniteit op?

Om weerstand op te bouwen tegen een virus, moet je er eerst mee besmet raken. Wanneer iemand een virus krijgt, komen de witte bloedcellen van ons aangeboren immuunsysteem in actie. Slagen zij er niet in het virus klein te krijgen? Dan vragen ze versterking van andere witte bloedcellen, de B‑cellen. Die richten zich dan heel specifiek op dit type virus door neutraliserende antilichamen aan te maken. Nadat het virus is uitgeschakeld, blijft een deel van die antilichamen aanwezig in het bloed, zodat ze het virus een volgende keer meteen kunnen bestrijden. Dat is immuniteit.

Hoe groot moet de immune groep zijn?

De groepsimmuniteitsdrempel (lees: het percentage van de bevolking dat immuun moet zijn om de hele groep te beschermen) is voor elke ziekte anders. Hij is onder meer afhankelijk van de besmettelijkheid van de ziekte. Een erg besmettelijk virus als mazelen kent dan ook een kritische drempel van 94%. Pas als meer dan 9 op de 10 mensen er immuun voor zijn, kunnen ook de mensen die niet gevaccineerd zijn, rekenen op de groepsimmuniteit.

Hoe zit dat bij het nieuwste coronavirus?

Bij Covid-19, het nieuwste coronavirus, is het nog niet helemaal duidelijk hoe besmettelijk de ziekte is. Die besmettelijkheid ontdek je door het reproductiegetal – R0 – te berekenen. Dit getal toont aan hoeveel mensen één geïnfecteerd persoon gemiddeld besmet. Hoe hoger dat getal, hoe gemakkelijker een ziekte zich door de bevolking verspreidt en hoe meer mensen er immuun moeten zijn om het virus te stoppen. 

De Wereldgezondheidsorganisatie schatte dat het reproductiegetal van Covid-19 tussen 1,4 en 2,5 ligt. Elk besmet persoon steekt dus 1,4 tot 2,5 andere mensen aan. Daardoor zou de groepsimmuniteitsdrempel op zo’n 60% liggen. Pas wanneer 6 op de 10 mensen immuun zijn, is er waarschijnlijk sprake van groepsimmuniteit.

Wordt iedereen immuun voor Covid-19?

Om immuniteit op te bouwen, moet je afweersysteem voldoende geprikkeld raken. En bij Covid-19 lijkt dat niet bij alle besmette personen zo te zijn. Onderzoekers van het Shanghai Public Health Clinical Center in China onderzochten 175 patiënten met milde klachten en ontdekten dat er bij een derde van hen amper antilichamen te vinden waren. Bouwden ze niet voldoende bescherming op of was hun aangeboren afweersysteem voldoende? En wat betekent dat bij een volgende besmetting? 

Ook voor wie wél voldoende antistoffen aanmaakte, zijn er geen zekerheden. Er is immers niet geweten hoe lang de immuniteit aanhoudt. Voor antwoorden op al deze vragen zijn er nog meer – en nog langer lopende – onderzoeken nodig.

Is groepsimmuniteit haalbaar voor dit coronavirus?

Zelfs als er voldoende antilichamen aangemaakt worden, is er nog een lange weg richting groepsimmuniteit af te leggen. Zo ontdekten onderzoekers in Gangelt, een Duitse corona-hotspot. Twee maanden na de virusuitbraak werden daar 500 mensen onderzocht. Slechts 14% van hen had antistoffen in het bloed. Dat is nog ver van de nodige 60%. 

Wat ook kan zorgen voor voldoende groepsimmuniteit is het massaal toedienen van een vaccin, maar dat is nog volop in ontwikkeling. Het mag dus duidelijk zijn: de strijd tegen het nieuwe coronavirus en het bereiken van groepsimmuniteit – al dan niet door een vaccin – gaat tijd kosten.