Nano in beeld: Minuscule knoop

Heb je bijvoorbeeld al eens van héél dichtbij naar een menselijke haar gekeken? Op de bannerfoto bovenaan deze blogpost zie je hoe we er een minuscule knoop in legden. Het haar op de foto is slechts 70 µm (0,07 mm) dik, maar werd haarscherp vastgelegd door de elektronenmicroscoop die we via Benelux Scientific in bruikleen kregen van Phenom-World.

Schubben op je haar?

Haren zijn een bijzonder staaltje van scheikunde. In het haarzakje worden lange eiwitketens geproduceerd die daarna tot keratine reageren. Vervolgens worden de afzonderlijke ketens in het haarzakje stevig in elkaar verstrengeld tot een sterke haarvezel. Aan de buitenkant ontstaat een laag schubben ter bescherming.

Die schubben kan je duidelijk waarnemen onder de SEM, ook al zijn ze minder dan een honderdste van een millimeter breed. Als je goed kijkt op de foto van de knoop, kan je trouwens zien hoe de schubben werden ​‘afgeschuurd’ op de plek waar de haren overeen streken om de knoop te maken

Want hoe stevig haren ook zijn (één exemplaar kan een trekkracht weerstaan vergelijkbaar met een gewicht van 100 g), ze zijn ook erg broos. Kijk maar eens naar deze foto van een verouderd haar met afgebroken punt.

Creatief met ionen

In de onderzoeksgroep Electron Microscopy for Materials Science (EMAT) van de Universiteit Antwerpen staan nog veel krachtiger elektronenmicroscopen dan onze SEM, die zelfs atoom per atoom in drie dimensies in beeld kunnen brengen. Vooraleer je een materiaal onder die supermicroscopen kan leggen, moet je er eerst een heel klein plakje van maken. Dat doen ze bij het EMAT door ionenbundels af te vuren op het materiaal.

Met die ionenbundels kan je ook ​‘tekenen’. En zo geschiedde het dat we ons logo op een haar konden laten graveren: het kleinste Technopolis-logo ooit!