Waarom je van Google niet mag googelen

Zoek jij iets op internet of ​‘google’ je het snel? Gebruik je daarna een balpen of een bic om het neer te pennen? En neem je de correctievloeistof of toch gewoon de tipp-ex als je daarbij een foutje maakt? Sommige merknamen zijn zo ingeburgerd dat ze een soortnaam werden. Dat lijkt een compliment voor die merken, maar vaak betekent dit de doodsteek.
Google2

Een vliegende schijf, bubbelbad, terreinwagen, lijmstift, wegwerpluier … Geef toe, vaak gebruik je die woorden niet. Je zult het eerder hebben over een frisbee, jacuzzi, jeep, pritt of pamper. Als een merk erg populair wordt, beginnen we de merknaam vaak als benaming voor de hele productgroep te gebruiken.

Merkverwatering

Dit verschijnsel heet merkverwatering of antonomasie. In het Engels spreken ze dan weer van ​‘genericide’ — een samenstelling van general (algemeen) en ‑cide (moord). Een nogal harde term, maar dat is het hele gebeuren ook vaak voor de merken in kwestie.

Een handelsmerk is exclusief en werkt onderscheidend. Wordt de merknaam plots een algemene term? Dan verliest hij zijn waarde. Of anders gezegd: het maakt dan niet meer uit of je dé Pampers koopt of gewoon ​‘pampers’ van eender welk merk. En na een tijdje weet niemand nog dat de soortnaam ooit een merknaam was: of wist jij dat ​‘aspirine’ ooit een merk van farmabedrijf Bayer was?

Verlies van rechten

Een veelgebruikte term kan betekenen dat het bedrijf zijn handelsmerk moet opgeven. Dat overkwam de Otis Elevator Company. Die introduceerde in 1900, op de wereldtentoonstelling in Parijs, de eerste ​‘escalator’ of ​‘roltrap’. Anderen moesten spreken van ​‘motorstairs’ of ​‘elektrische trappen’. Tot de rechter in 1950 oordeelde dat de term zo ingeburgerd was dat alle producenten hem mochten gebruiken. Vaarwel unieke positionering.

Googelen of online opzoeken?

Het mag dus niet verbazen dat bedrijven er alles aan doen om merkverwatering te voorkomen. Softwareproducent Adobe verzet zich bijvoorbeeld met hand en tand tegen het gebruik van het werkwoord ​‘photoshoppen’ en ook Google hoort ons niet graag ​‘googelen’. Het publiceerde daarom ​‘regels voor correct gebruik’ van al zijn handelsmerken. Zo mogen we bijvoorbeeld wél een Google-opzoeking doen.

Al dreigt het technologiebedrijf stilaan het onderspit te delven. In 2006 werd ​‘Google’ al als werkwoord toegevoegd in het Oxford English Dictionary en ook in onze Van Dale wordt ​‘googelen’ gedefinieerd als ​‘zoeken op het internet’, al wordt er nog wel bij vermeld dat het afgeleid is van het merk. Maar laten we eerlijk zijn; zélfs als Google zijn handelsmerk kan behouden, zullen wij snel iets blijven googelen, of niet?

taalkundemerknaamproductenGoogle