Kan een kikker onthullen of je zwanger bent?

Lang voor de bolle buik het weggeeft kan een zwangerschapstest onthullen dat je zwanger bent. In de jaren ​‘20 ontdekten enkele artsen immers dat de placenta het hormoon humaan choriongonadotrofine (hCG) aanmaakt. Heeft een vrouw dit hormoon in haar urine? Dan is ze hoogstwaarschijnlijk zwanger.

Dissectie als test

De grote vraag een goede eeuw geleden: hoe toon je de aanwezigheid van hCG in de urine aan? Er volgden een reeks opmerkelijke testmethoden. In 1927 besloten Duitse wetenschappers de urine van vermoedelijk zwangere vrouwen in jonge vrouwtjesmuizen te injecteren. Na enkele dagen onderzochten ze tijdens een dissectie of hun eierstokken groter waren geworden. In een latere versie werden konijnen gebruikt: ook zij werden ontleed om de grootte van hun eierstokken te checken. Zwangerschapstesten waren toen dus nog een erg moeizaam, duur en bloederig werkje.

Kikkerproef

In de jaren ​‘30 ontstond een eenvoudigere test voor zowel arts als dier. Lancelot Hogben, zoöloog aan de Universiteit van Kaapstad, had ontdekt dat de Afrikaanse klauwkikker een ideaal proefdier was voor hormonaal onderzoek. Het vrouwtje bleek ook erg geschikt als zwangerschapstest: spoot je de kikker tijdens haar vruchtbare periode in met de urine van een mogelijk zwangere patiënt en maakte ze daarop binnen de 12 uur eitjes aan? Dan zat er hCG in de urine en was er dus sprake van een zwangerschap. De Hogben-test werd algauw erg populair, al was het maar vanwege de snelheid waarmee je de uitslag kreeg.

Groene boodschap

De Hogben-test werd enkele jaren later nog sneller door in te spelen op de eigenschap van de kikkers om van kleur te wijzigen bij hormonale veranderingen. Ze verwijderden de hypofyse (de klier onderaan de hersenen die de hormoonhuishouding regelt) waarna de groene kikker een geelwitte huidskleur kreeg. Werd het dier daarna ingespoten met de urine van een zwangere vrouw? Dan kleurde hij weer groen. Gedaan met wachten op eitjes. Zo kon je in de jaren ​’50 en ​‘60​‘s ochtends een flesje urine naar het labo sturen en dezelfde middag nog het resultaat ontvangen.

Moderne test

Tussen 1940 en 1960 werden er tienduizenden kikkers geïnjecteerd met menselijke urine. Vandaag worden de diertjes daar niet meer voor gebruikt. Wetenschappers ontwikkelden inmiddels chemische tests die rechtstreeks op zoek gaan naar het zwangerschapshormoon. Hoewel, helemaal zonder dieren is het nog steeds niet: om hCG in de urine te detecteren gebruiken moderne zwangerschapstesten immers antistoffen gewonnen uit konijnenbloed.