Leer je beter lezen door naar televisie te kijken?

Naar een televisieprogramma kijken met ondertitels in dezelfde taal als de gesproken taal? Dat is Same Language Subtitling — kortweg SLS — waarbij je precies, woord voor woord, hoort wat je leest in de perfecte timing. Studies tonen aan dat ondertitels die rechtstreeks bij het geluid passen bijdragen tot onze leesvaardigheid.

Automatisch lezen

Ondertitels zetten aan tot lezen. Dat bevestigden meerdere studies al door middel van eyetracking. Toon je een Nederlandstalige film mét Nederlandse ondertitels aan Vlamingen? Dan gaat hun blik er automatisch naartoe. En dat heeft niets te maken met gewoonte, want ook Amerikaanse proefpersonen — die helemaal niet vertrouwd zijn met het concept ondertiteling — doen dit tijdens het kijken van een Engelstalige film mét Engelse ondertitels. Het gebeurt dus automatisch.

Gemotiveerd oefenen

Om vlot te kunnen lezen moet je voldoende vaak en voldoende lang oefenen. Die herhaling leidt tot veranderingen in je hersenen die, hoe langer hoe meer, permanent worden. Het gevaar met herhaling is dat het saai en vervelend dreigt te worden. Daarom is het belangrijk om kinderen dingen aan te bieden die ze leuk blijven vinden. Audiovisueel aanbod — zoals tekenfilms met SLS — is daar perfect voor. Zo oefenen ze haast onbewust.

Betere lezers?

Je werpt er dus vaker mét plezier een blik op, maar word je ook een betere lezer door Same Language Subtitles? Ja, zo tonen tal van studies. Toen Amerikaanse onderzoekers zes korte filmpjes met ondertiteling toonden aan een groepje ​‘moeilijke lezers’ uit een achtergestelde buurt zagen ze hun leesprestaties er op vooruitgaan. Ook tijdens een onderzoek in Nieuw-Zeeland verbeterde SLS de leesvaardigheid en werd de grootste winst geboekt bij de slechtste lezers. Al was er ook bij de gemiddelde en goede lezers een positief effect.

Op lange termijn

De resultaten zijn nog opmerkelijker bij langlopende onderzoeken. In India kreeg een groep schoolkinderen vijf jaar lang elke week een ondertiteld liedjesprogramma van een uur te zien. Van de kinderen die bij de start geen letter Hindi konden lezen was 70% vijf jaar later een functionele lezer. Bij de groep die weinig naar SLS keek, was dat slechts 34%. Omdat ze in de Indiase deelstaat Maharashtra een uur ondertiteling per week nog wat weinig vonden, speelden ze daar twee jaar lang maar liefst 20 ondertitelde films per week af. Op het einde van de rit bleken de kinderen er beter te presteren dan eender waar in India.

Ketnet met SLS?

De voordelen blijven volgens de onderzoekers ook niet beperkt tot leesvaardigheid alleen: met SLS begrijpen en onthouden we de inhoud beter. Even Ketnet opzetten om je geletterdheid te verbeteren? Zeker doen, maar dan wel mét ondertiteling.