Waarom heeft een geit horizontale pupillen en een kat verticale?

Onze ronde ​‘mensen-pupillen’ zijn zeker niet standaard in het dierenrijk. Onderzoekers analyseerden de pupillen van 214 dieren die op het land leven en verzamelden heel wat andere vormen. Daar zagen ze al snel een patroon in: actieve jagers — zoals wolven — hebben meestal ronde pupillen, terwijl roofdieren die op de loer liggen en hun prooi besluipen — zoals katten — lange, verticale pupillen hebben. Grazende prooidieren — zoals geiten — hebben dan weer vaak horizontale pupillen.

Kortom, de plaats in de voedselketen — of je jaagt of opgejaagd wordt — bepaalt de vorm van je pupillen. Het feit dat die vorm anders is voor roof- dan prooidieren doet vermoeden dat jagers en opgejaagden meer voordeel hebben bij een bepaalde vorm. Maar hoe zit dat dan juist?

Horizontaal: wijde blik

Geiten, en andere grazende prooidieren zoals schapen, herten en zebra’s, hebben een simpele — maar doeltreffende — overlevingsstrategie in het wild: ze moeten levensgevaarlijke roofdieren razendsnel opmerken én vlot wegrennen als ze bedreigd worden. Hun ogen moeten hen daarbij helpen: de dieren moeten een panoramisch zicht hebben, zodat ze de roofdieren vanuit alle richtingen zien naderen, en ze moeten voldoende goed vooruit kunnen zien om zonder valpartijen over ruw terrein te rennen.

Precies daarom hebben ze horizontale pupillen. Die verbreden niet alleen het gezichtsveld, maar raken ook niet zo snel verblind door het zonlicht dat van boven komt, waardoor de dieren de grond beter kunnen zien. Helemaal handig: de horizontale pupil draait ook mee wanneer het dier zijn kop buigt om te grazen, zodat ze netjes uitgelijnd blijft met de grond.

Verticaal: goed dieptezicht

Voor kleine roofdieren komen verticale pupillen dan weer goed van pas. De onderzoekers ontdekten dat die helpen om de afstand tot een prooi in te schatten. Jagende katten, die in een hinderlaag liggen, weten zo precies hoever ze moeten springen naar hun ​‘hapje’. De onderzoekers menen wel dat het dieptezicht weer afneemt naarmate de dieren hoger van de grond staan. Dat zou een van de redenen kunnen zijn waarom grotere katachtigen, zoals tijgers en leeuwen, ronde pupillen hebben.

Een andere reden waarom katten, anders dan hun grotere ​‘broers’, verticale pupillen hebben, is dat ze zowel ​‘s nachts als overdag actief zijn. Als er maar weinig licht is kunnen de streepjes veel sterker uitzetten dan ronde pupillen, waardoor ze meer kunnen zien. Overdag verhindert het dunne streepje dan weer dat de dieren verblind worden door de zon.

De ​‘gekke’ streepjes-ogen van zowel katten als geiten zijn er dus voor één levensbelangrijke reden: om te eten of om net niet gegeten te worden.