Wat heb je nodig?
- M&M’s, van elke kleur eentje
- Witte koffiefilter
- Schaar
- 6 wattenstaafjes
- Hoog glas water
- 2 bladen kladpapier
- Potlood
Aan de slag!
Stap 1: Knip zeven stroken van 2 cm breed uit de koffiefilter. Plooi één kant van alle strookjes filterpapier om op ongeveer 2 cm van het uiteinde.
Stap 2: Hang één van de strookjes in het glas door het gevouwen deel op de rand van het glas te laten rusten. Je kan het strookje ook over een satéstokje hangen. Doe net zoveel water in het glas, dat het strookje papier net in het water bengelt. Het filterpapier zuigt het water op.
Stap 3: Neem nu de overige strookjes filterpapier. Leg de strookjes voor je op een blad kladpapier en schrijf op het omgeplooide stukje de kleuren van de M&M’s die je gaat testen. Zet met een potlood een stipje op ongeveer 2 cm van de onderkant van de strookjes.
Stap 4: Maak het uiteinde van een wattenstaafje nat en wrijf er zachtjes mee over een M&M. Wanneer er een klein beetje kleur op het wattenstaafje verschijnt, wrijf je zachtjes met de natte kant van het snoepje over het strookje filterpapier, ter hoogte van het potloodstipje. Doe dit voor elke M&M kleur op een ander papiertje.
OPGELET: Wanneer de vlek niet voldoende gekleurd is, wacht je even tot het filterpapier droog is en gebruik je hetzelfde snoepje opnieuw.
Stap 5: Hang de strookjes één voor één in het glas water. De strookjes mogen net in het water bengelen, de kleurstof vlekken niet. Wat zouden de verschillen zijn tussen de kleuren?
Stap 6: Neem de strookjes uit het glas wanneer het water bijna de bovenrand van het glas bereikt. Leg de strookjes papier te drogen op een blad kladpapier.
Wat gebeurt er?
Het water trekt in het filterpapier en ‘klimt’ omhoog. Onderweg neemt het de kleurstoffen mee naar boven. Niet elke kleurstof reist even snel door het filterpapier. Bij de groene en bruine M&M verschijnen verschillende kleuren op het papier.
Hoe zit dat?
Wanneer het papier het water aanzuigt, lossen de kleurstoffen op in het water en worden ze mee naar boven gezogen. Maar de structuur van het papier houdt de grote kleurstofmoleculen gedeeltelijk tegen. Kleurstofmoleculen hebben het moeilijker om door papier te reizen dan watermoleculen.
Kleurstoffen die minder goed oplossen in water, zullen minder snel doorheen het filterpapier omhoog reizen. Grotere kleurstofmoleculen of kleurstoffen die zich beter vasthechten aan papier zullen ook minder snel omhoog gezogen worden. De chemische samenstelling van een kleurstof bepaalt hoe goed de kleurstof zich aan het papier hecht.
Omdat de reissnelheid doorheen filterpapier in water verschilt, worden verschillende kleurstoffen uit elkaar gehaald. Dat zie je goed bij de bruine M&M die meerdere kleurstoffen bevat. De blauwe kleurstof reist sneller dan de rode. De oranjegele kleurstof wordt het traagst opgezogen.
Wil je meer weten over de herkomst van de kleuren van M&M’s? In onze blog lees je er alles over!
Waar kom je dat nog tegen?
De techniek die we voor deze proef gebruiken om kleurstoffen van elkaar te scheiden, heet chromatografie. In laboratoria gebruikt men deze techniek ook om andere stoffen in een bepaald mengsel te scheiden.
Chromatografische scheiding wordt niet alleen voor kleurstoffen gebruikt, maar ook bij het opsporen van misdrijven. Bijvoorbeeld bij vermoedelijke brandstichting (testen welke chemische stoffen de brand veroorzaakten) of bij een vermoedelijke moord (testen of je alcohol, drugs of giftige stoffen in het bloed kan ontdekken).
Ben je leerkracht?
Na dit proefje ben je weer een stap dichter bij de realisatie van enkele ontwikkelingsdoelen en/of eindtermen:
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht
- Terug naar overzicht